Hekserij heeft door de eeuwen heen altijd in een kwaad daglicht gestaan. Pas de laatste jaren staan mensen meer open tegenover hekserij. In vroeger tijden was dat niet zo. Naar schatting werden alleen al in Engeland in de middeleeuwen ongeveer een miljoen vrouwen gedood omdat vermoed werd dat ze heks waren.
Mensen in de middeleeuwen hadden veel baat bij de kennis van heksen. Kruidengeneeskunde en waarzeggerij waren populaire zaken. Maar wanneer de oogst mislukte, het fruit was aangevreten of een regio werd getroffen door ziekte en andere rampspoed, kregen heksen de schuld.
Oude religies werden door de christelijke kerk bestempeld als 'heidens' en dus: 'duivels'. Dat betekende dat het met wortel moest worden uitgeroeid. Letterlijk.
Verzuipen of verbranden
Maar goed: hoe bepaal je eigenlijk of iemand een heks was? Een raar uiterlijk alleen was eigenlijk niet voldoende om iemand te veroordelen tot heks. Daar waren ze het zelfs in de middeleeuwen wel over eens.
Dus bedacht men listen. Wanneer men vermoedde dat een vrouw heks was, werd ze bijvoorbeeld met een molensteen om haar nek in het water gegooid. Want iedereen weet dat heksen niets wegen. Bleef ze drijven dan was ze een heks, zonk ze naar de bodem dan werden haar zonden in ieder geval vergeven en was je ook van haar af.
Een andere populaire methode was de brandstapel. Want iedereen weet dat heksen vuurvast zijn. Verbrandde ze niet, dan was het een heks. Verbrandde ze wel dan werden haar zonden in ieder geval vergeven en was je ook van haar af.
Heksenwaag
In Nederland werd het aan het eind van de middeleeuwen anders aangepakt. Vrouwen die verdacht werden van hekserij werden gewogen op een heksenwaag. De beul legde 50 kilo aan de ene kant en de vrouw aan de andere kant. Als de weegschaal de goede kant opviel was je vrij. De heksenwaag heeft heel wat vrouwen de doodstraf bespaard. In het plaatsje Oudewater staat nog een heksenwaag.
Rehabilitatie!
De laatste tijd komt het steeds vaker voor dat heksen worden gerehabiliteerd. In het Schotse plaatsje Prestonpans werden in de 16e en 17e eeuw zo'n honderd heksen (en hun katten) omgebracht.
Er is geen stad in Schotland waar zoveel heksen op de brandstapel belandden als in Prestonpans. Maar Prestonpans toont berouw. Eind oktober van dit jaar werd aan alle vermoorde heksen (en hun katten) postuum gratie verleend.
"Het is te laat om excuses aan te bieden, maar het gebaar is te zien als een soort symbolische erkenning dat deze vrouwen vermoord werden vanwege hysterie en paranoia", aldus de plaatselijke historicus Roy Pugh.